Το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο (ΓΠΣ) αποτελεί για έναν τόπο το βασικό εργαλείο για την αντιμετώπιση των συγκρούσεων χρήσεων γης, για την αντιμετώπιση των προβλημάτων από τη διαχείριση του χώρου καθώς επίσης και για τη θέσπιση ενός στρατηγικού αναπτυξιακού στόχου σε βάθος τουλάχιστον 20ετίας.
Ο σχεδιασμός αυτός, γενικά αποβλέπει στην υποβοήθηση της αναπτυξιακής διαδικασίας της περιοχής στην οποία αναφέρεται και παράλληλα στην εξασφάλιση της διατήρησής της σε βάθος χρόνου προς όφελος πρωτίστως της εκάστοτε τοπικής κοινωνίας. Αυτό επιτυγχάνεται:
- Μέσω της τακτοποίησης στο χώρο των διαφόρων χρήσεων (κατοικίας, τουρισμού, γεωργίας, βιομηχανίας κ.λπ.) κατά τρόπο ώστε η κάθε μία να «καταλάβει» την περιοχή που «είναι κατάλληλη» και προσφέρεται για την ανάπτυξή της. Είναι αυτονόητο ότι στην περιοχή που ορίζεται ως πρόσφορη για την ανάπτυξη μιας χρήσης περιορίζεται η ανάπτυξη των άλλων και κυρίως εκείνων που θα την εμπόδιζαν να αναπτυχθεί.
- Μέσω της κατάλληλης "διασύνδεσης" των χρήσεων αυτών (κυκλοφοριακά) και παράλληλα της κατάλληλης χωροθέτησης των λοιπών έργων υποδομής (π.χ. δικτύου αποχέτευσης ακαθάρτων) ώστε τελικά οι περιοχές των χρήσεων να καταστούν λειτουργικές.
- Μέσω της «προστασίας» των φυσικών πόρων στους οποίους στηρίζεται η τοπική ανάπτυξη γιατί είναι αυτονόητο ότι αυτή αποτελεί την απαραίτητη προϋπόθεση για την σταθεροποίηση και διατήρηση της ανάπτυξης στο μέλλον, προς όφελος δηλαδή και των επόμενων γενεών.
Από τη φύση του το εργαλείο αυτό, πρέπει να είναι αποδεκτό από τους κατοίκους ενός τόπου, διότι έρχεται εκ των προτέρων ν’ αντιμετωπίσει προβλήματα που σε βάθος χρόνου θα είναι εξαιρετικά δύσκολο ένας Δήμος, ή η Πολιτεία γενικότερα να λύσει.
Το ΓΠΣ που εκπονείται στο Δήμο Επανομής πρέπει ν’ απαντά ταυτόχρονα σε βασικά ερωτήματα όπως:
1. ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΔΗΜΟΣ ΠΟΥ ΘΕΛΟΥΜΕ;
2. ΠΟΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΧΟΥΜΕ ΩΣ ΣΤΟΧΟ;
3. ΠΩΣ ΟΡΑΜΑΤΙΖΟΜΑΣΤΕ ΤΗΝ ΕΠΑΝΟΜΗ ΚΑΙ ΤΟ ΜΕΣΗΜΕΡΙ ΣΕ 20-30 ΧΡΟΝΙΑ;
Για ποια ανάπτυξη μιλάμε
Ο μέσος πολίτης, έχει συνδέσει το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο με την επέκταση του σχεδίου πόλεως, τη διεύρυνση δηλαδή των ορίων του οικισμού. Αυτό είναι η μισή αλήθεια. Η άλλη μισή αλήθεια είναι ότι το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο ρυθμίζει τις χρήσεις γης σε όλες τις περιοχές που ανήκουν στα διοικητικά όρια του Δήμου και κυρίως προσδιορίζει τον αναπτυξιακό χαρακτήρα του.
Η οικιστική εκτόνωση του Πολεοδομικού Συγκροτήματος Θεσσαλονίκης στην ανατολική πλευρά παρατηρείται στο σύνολο των οικισμών της ανατολικής Θεσσαλονίκης και ιδιαίτερα στους οικισμούς : Θέρμη, Τριάδι, Βασιλικά, Ραιδεστό, Σουρωτή, Αγία Παρασκευή, Ταγαράδες, Τρίλοφο, Καρδία, Ρύσιο, Πλαγιάρι, Σχολάρι, Περαία, Μηχανιώνα, Αγία Τριάδα, Νέους Επιβάτες, Αγγελοχώρι, Επανομή και Μεσημέρι.
Τα νέα χωρικά δεδομένα που χαρακτηρίζουν πλέον αυτήν την περιοχή, είναι η ραγδαία οικιστική τους ανάπτυξη, η μείωση του αγροτικού χώρου, η διάχυση των οικιών στον αγροτικό χώρο έξω από το σχέδιο πόλεως, η ανάπτυξη πολλών «κέντρων» τοπικού και υπερτοπικού χαρακτήρα. Ο ρυθμός αύξησης των οικιών και παράλληλα η ανάπτυξη πολλών δραστηριοτήτων που σχετίζονται με κεντρικές ή μικρότερες λειτουργίες της ανθρώπινης εν γένει παρουσίας στο χώρο, είναι στις προαναφερόμενες περιοχές ιδιαίτερα έντονος. Κι αυτό είναι κάτι που αποτελεί κυρίαρχο στοιχείο για να προσδιορίσουμε την ανάπτυξη της Επανομής και του Μεσημερίου στο μέλλον.
Η παράταξη «Δημοτική Αναγέννηση του Δήμου Επανομής» έχει σαφείς στόχους για το Δήμο μας και τη μελλοντική του ανάπτυξη μέσω:
1. Της ανάπτυξης χώρου ποιοτικής κατοικίας
2. Της ανάπτυξης του τουρισμού και του θαλάσσιου μετώπου
Η Δημοτική Αρχή, δε συζήτησε, αλλά ούτε και χάραξε μια πολιτική, μια στρατηγική για το τι θέλουμε, ποια ανάπτυξη ζητάμε.
Η εκπόνηση του ΓΠΣ του Δήμου Επανομής και τα λάθη που έγιναν
Η εκπόνηση του ΓΠΣ στο Δήμο μας, κάθε άλλο παρά υλοποιείται σε μια συγκροτημένη και σαφώς οριοθετημένη βάση, με στόχους, οράματα, κανόνες, προϋποθέσεις και κυρίως ειλικρίνεια….
Ας δούμε όμως όλα όσα έγιναν από τους εμπλεκόμενους:
Α) Λάθη και παραλείψεις των μελετητών
1. Στην προκαταρκτική τους πρόταση, οι μελετητές προσδιόριζαν την εκτός σχεδίου περιοχή ως γη πρώτης προτεραιότητας (υψηλής παραγωγικότητας), δίχως να υπάρχει σε καμία περίπτωση τεκμηρίωση για το χαρακτηρισμό αυτό. Αποτέλεσμα ήταν η αντιπολίτευση και οι πολίτες ν’ αντιδράσουν για το γεγονός ότι υποβαθμίζεται η αξία της γης, οπότε η κουβέντα περιστράφηκε γύρω απ΄ αυτό το γεγονός και χάθηκε η ουσία της συζήτησης για το ΓΠΣ. Στην τελική πρόταση και μετά τις αντιδράσεις, η γεωργική γη υψηλής παραγωγικότητας (ευτυχώς) εξαφανίστηκε...
2. Στην προκαταρκτική τους πρόταση, οι μελετητές προέβλεπαν τη δημιουργία ενός τρίτου οικιστικού πόλου στην περιοχή Μετόχι, σε γεωργική γη η οποία με απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας δεν είναι κατάλληλη για δόμηση, αφού έχει προσδιοριστεί ως γη υψηλής παραγωγικότητας. Οι μελετητές δηλαδή, (με ποια επιστημονικά κριτήρια άραγε;;;) επιθυμούσαν τη δημιουργία ενός νέου οικισμού σε γη η οποία με απόφαση του ΣτΕ δεν είναι κατάλληλη. Μάλιστα, στην τελική πρόταση που κατατέθηκε, επιμένουν στην άποψη τους, αν και τελικά προτείνουν την άποψη του Οργανισμού Ρυθμιστικού Θεσσαλονίκης (ΟΡΘΕ) και δεν ορίζεται η περιοχή ως γη υποδοχής ενός τρίτου οικιστικού πόλου...
3. Στην προκαταρκτική τους πρόταση, οι μελετητές προτείνουν ως περιοχή επέκτασης του σχεδίου πόλεως της Επανομής μόνο την περιοχή Κορελό, δίχως να λαμβάνουν υπόψη τη γεωμορφολογία της περιοχής στο σύνολό της και πολύ περισσότερο τις τάσεις οικιστικής ανάπτυξης της περιοχής της Επανομής συνολικά. Για το Μεσημέρι, η αρχική τους πρόταση για περιοχή επέκτασης περιελάμβανε σχεδόν αποκλειστικά μια περιοχή που ενώ παρουσιάζει οικιστική ανάπτυξη (άρα έλαβαν ορθά υπόψη την πραγματική κατάσταση της οικιστικής ανάπτυξης), εν τούτοις παρουσιάζει πολύ έντονες κλίσεις και παράλληλα διασχίζεται από ρέμα. Κατ’ αρχήν η εν λόγω περιοχή έχει κριτήρια οικιστικής ανάπτυξης και καταλληλότητας, ωστόσο φαίνεται ότι δεν εξετάστηκε η περιοχή του Μεσημερίου στο σύνολό της για να διερευνηθεί η οικιστική καταλληλότητα κι άλλων περιοχών, οπότε να προταθεί εξ αρχής μια ορθότερη λύση.
4. Οι μελετητές είτε στην προκαταρκτική είτε στην τελική πρόταση, δεν τεκμηριώνουν με παράπλευρα στοιχεία τον πραγματικό αριθμό του σημερινού πληθυσμού (αναφέρουν την πρόταση του Δήμου για τα υδρόμετρα), ενώ θα μπορούσαν να μελετήσουν ένα σωρό στοιχεία από τα οποία να βγάλουν ασφαλή συμπεράσματα για τον πληθυσμό και τις τάσεις όπως: συνδέσεις ΔΕΗ, εξέλιξη αριθμού μαθητών, υδρόμετρα, οικοδομικές άδειες που έχουν εκδοθεί, οικοδομικές άδειες για τις οποίες έχει κατατεθεί αίτηση στην αρμόδια Πολεοδομία, απορρίμματα που συλλέγονται και σύγκριση με προηγούμενα χρόνια αλλά και με άλλες περιοχές, κατανάλωση νερού, εξέλιξη αριθμού καταστημάτων. Μη τεκμηριώνοντας ορθά τον πραγματικό σημερινό πληθυσμό, είναι αδύνατο να γίνει σωστή μελλοντική εκτίμηση του πληθυσμού ώστε να την αποδεχθεί ο ΟΡΘΕ, ως τιμή βάσης.
5. Με τη λανθασμένη τιμή βάσης του πληθυσμού, είναι φυσιολογικό να μην είναι εφικτή η τεκμηρίωση του ενδεδειγμένου μεγέθους πληθυσμού για το έτος 2021, άρα υπάρχει λάθος προσέγγιση για τον αριθμό των υπό ένταξη στρεμμάτων.
6. Οι μελετητές στην προκαταρκτική τους πρόταση διασπούν το ΒΙΟΠΑ σε περισσότερα του ενός τμήματα (χωρίς φυσικά κάποια τεκμηρίωση), ενώ στην τελική τους πρόταση συμμαζεύουν την κατάσταση προτείνοντας μόνο ένα (σε παγκόσμιο επίπεδο και τηρώντας απλούς κανόνες της αγοράς, -εκτός φυσικά στην περίπτωση που συντρέχουν άλλοι σοβαροί λόγοι- το ΒΙΟΠΑ πρέπει να είναι σε μία περιοχή για λόγους που έχουν να κάνουν κυρίως με τη συγκέντρωση των υποδομών εξυπηρέτησής του...).
7. Η τεκμηρίωση των περιοχών επέκτασης στην τελική πρόταση, δεν αναφέρεται πουθενά, πέρα από μία γενικόλογη αναφορά περί οικιστικής καταλληλότητας..... Ούτε τα κριτήρια που λήφθηκαν υπόψη, ούτε η σύγκριση με περιοχές που τελικά δεν προτείνονται. Η προχειρότητα σε όλο της το μεγαλείο.... Παράλληλα, προτείνουν συντελεστή δόμησης για την περιοχή επέκτασης 0,25 για το Μεσημέρι και 0,30 για την Επανομή, χωρίς να τεκμηριώνουν εμφανώς το λόγο της διαφοροποίησης. Αντίστοιχα, για το όριο κατάτμησης προτείνουν τα 10 στρέμματα για το Μεσημέρι από 4 που είναι σήμερα, για το λόγο ότι ισχύει ήδη στην Επανομή το όριο της κατάτμησης των 10 στρεμμάτων!!! Στη μία περίπτωση δηλαδή δε θεωρούν τα 2 Δημοτικά Διαμερίσματα ένα σύνολο, στην άλλη όμως τα θεωρούν.... Η τεκμηρίωση ωστόσο για οποιαδήποτε άποψη, είναι τελείως σημαντική για την αποδοχή της από όλους, γιατί ο παραλογισμός ουδέποτε είναι εφικτό να γίνει δεκτός από τους πολίτες.
Εν κατακλείδι, από τα ανωτέρα στοιχεία προκύπτουν σημαντικά ερωτήματα για τον τρόπο με τον οποίο προσέγγισε η μελετητική ομάδα το ΓΠΣ του Δήμου μας: προχειρότητες σε υπολογισμούς αλλά και μη επιστημονική τεκμηρίωση των προτάσεων. Μάλιστα, οι αντιφάσεις οι οποίες προκύπτουν από την προκαταρκτική μέχρι την τελική πρόταση, είναι ουκ ολίγες (γεωργική γη υψηλής παραγωγικότητας στην προκαταρκτική πρόταση και αναίρεσή της στη συνέχεια, περιοχές επέκτασης τελείως διαφορετικές από τις αρχικά προτεινόμενες, βιοτεχνικά πάρκα πολλά στην αρχή - ένα στο τέλος κ.α....).
Είναι προφανές ότι οι μελετητές με τις παραπάνω αντιφάσεις δεν μπορούν να μας πείσουν για την επιστημονική τους προσέγγιση για τις τελικές τους προτάσεις, οπότε οι προβληματισμοί μας αλλά κυρίως οι ενστάσεις των πολιτών έχουν βάση.
Β) Λάθη και παραλείψεις της Δημοτικής Αρχής
1. Η νέα Δημοτική Αρχή παρ’ όλο που ανέδειξε σχετικά νωρίς το θέμα (με το που ανέλαβε τα ηνία του Δήμου), εν τούτοις δεν έδωσε στη δημοσιότητα όλα όσα γνώριζε. Χρειάστηκε η αντίδρασή μας αλλά και η αντίδραση του κόσμου για να συμμαζέψει την κατάσταση με την γεωργική γη υψηλής παραγωγικότητας, ενώ αρχικά ήταν σαφώς υπέρ της πρότασης των μελετητών. Επίσης, η Δημοτική Αρχή αρχικά ήταν υπέρ της επέκτασης μόνο στην περιοχή «Κορελό», αλλά η κατάσταση άλλαξε μόνο μετά τις αναφερόμενες αντιδράσεις...
2. Η γενικότερη εικόνα που παρουσιάζει η Δημοτική Αρχή σε σχέση με το ΓΠΣ, είναι τουλάχιστον τραγελαφική, αφού η περιοχή επέκτασης είτε στην Επανομή είτε στο Μεσημέρι, ακολουθεί την εξής απλή λογική: «όποιος φωνάξει πολύ και ήταν ψηφοφόρος μας, έχει δικαίωμα να βάλει το χωράφι του στην περιοχή επέκτασης». Οι προτεινόμενες προς επέκταση του σχεδίου πόλεως περιοχές, αποτελούν προϊόν διεργασίας του κ. Δημάρχου με τους μελετητές, με αμιγώς ψηφοθηρικά κριτήρια. Οι επιστημονικές διαδικασίες και η αντικειμενικότητα των μελετητών, αίρονται με τέτοιου είδους διεργασίες.
Κανένας αναπτυξιακός σχεδιασμός, καμία φιλοσοφία για τις προτεινόμενες περιοχές, καμία διέξοδος στα προβλήματα (πολεοδομικά και αναπτυξιακά).
3. Η βιασύνη με την οποία ο κ. Δήμαρχος αντιμετωπίζει την κατάσταση για την έγκριση του ΓΠΣ, είναι τουλάχιστον ελεγχόμενη. Ενώ δεν προέκυπτε από πουθενά η αναπόδραστη αναγκαιότητα για την ψήφιση του ΓΠΣ από το Δημοτικό Συμβούλιο σε προκαθορισμένη ημερομηνία, εν τούτοις ο ίδιος ο Δήμαρχος άλλα έλεγε. Και στη γενική συνέλευση του Μαρτίου 2007 στο Δημοτικό Θέατρο, διαψεύστηκε με ηχηρό τρόπο από την εκπρόσωπο των μελετητών κ. Κυριμλίδου.
4. Ο κ. Δήμαρχος και η ομάδα πλειοψηφίας, διενεργούν συναντήσεις με αρμόδιους φορείς, ενώ αποστέλλονται ή παραλαμβάνονται έγγραφα από διάφορες υπηρεσίες. Η αντιπολίτευση μέχρι σήμερα δεν έχει πλήρη ενημέρωση είτε των συναντήσεων είτε της ανωτέρω αλληλογραφίας.
Εξαιτίας των παραπάνω λόγων, η Δημοτική Αρχή δεν στέκεται στο ύψος των περιστάσεων και δε δημιουργεί προϋποθέσεις για ένα Δήμο με αναπτυξιακή προοπτική, με σαφή προσανατολισμό, με ποιότητα ζωής.
Δεν στέκεται απέναντι στους πολίτες με ειλικρίνεια και αντικειμενικότητα.
Έτσι ο πολίτης έχει εύλογα ερωτήματα: «Ποιες θα είναι οι επιπτώσεις στην περιουσία μου;» «Μήπως χάσω χρήματα από την υλοποίηση του Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου; «Μήπως μειωθεί η ποιότητα του επιπέδου ζωής μου;».
Κανείς δε βγαίνει χαμένος από την υλοποίηση ενός ΓΠΣ, στην περίπτωση όμως που υλοποιηθεί με σωστά και επιστημονικά κριτήρια αλλά και με τη συμμετοχή και ενημέρωση όλων των πολιτών.
Η παραπληροφόρηση ή μία κακή μελέτη, μπορεί ν’ αποτελέσουν για τον τόπο τροχοπέδη για τη σωστή του ανάπτυξη και να υπάρχουν πολλές και δυσμενείς επιπτώσεις σε οικονομικό επίπεδο.
Πρέπει να κατανοήσουν οι διοικούντες ότι είναι απλοί διαχειριστές μιας κατάστασης που έχει επιπτώσεις στη ζωή μας και στη δική μας ιδιοκτησία και κανείς δεν τους έχει δώσει λευκές εξουσιοδοτήσεις ώστε ν’ αποφασίζουν εκείνοι χωρίς εμάς, για εμάς, για το μέλλον μας.
Η μέχρι σήμερα διαδικασία του ΓΠΣ δεν αποδεικνύει καμία θετική απόδοση για το Δήμο Επανομής και τους πολίτες. Τούτο οφείλεται στην απαράδεκτη διαδικασία που ακολουθήθηκε, κατά την οποία οι διοικούντες προσπάθησαν έστω και αργά να τηρηθούν οι τύποι: όμως δεν μπήκε το θέμα σωστά από την αρχή, σε σωστές βάσεις.
Οι πολίτες του Δήμου Επανομής έχουν και άποψη και θέση. Θέλουν να ζουν σ’ ένα περιβάλλον σωστά δομημένο και να μην εκποιούν την περιουσία τους για να ζήσουν. Θέλουν να ζουν σ’ ένα τακτοποιημένο περιβάλλον όπου δημιουργούνται προϋποθέσεις υγιούς ανάπτυξης σε οικονομικό και οικιστικό επίπεδο.
Αυτά είναι τα ερωτήματα στα οποία πρέπει να απαντήσει το ΓΠΣ, αυτές πρέπει να είναι οι κατευθύνσεις του. Ούτε εκβιαστικές λογικές μπορούν να έχουν θέση σ’ ένα αναπτυξιακό σχεδιασμό ενός τόπου, ούτε προαποφασισμένες καταστάσεις για το μέλλον το δικό μας αλλά και των παιδιών μας. Μακριά από εμάς οι ψηφοθηρικές απόψεις, μακριά από εμάς οι κοντόφθαλμες λογικές.
ΟΙ ΛΑΘΟΣ ΔΕΣΜΕΥΣΕΙΣ ΤΟΥ ΓΠΣ ΘΑ ΤΑΛΑΙΠΩΡΗΣΟΥΝ ΤΟΥΣ ΔΗΜΟΤΕΣ
ΜΑΣ ΟΤΑΝ ΒΡΟΥΝ ΜΠΡΟΣΤΑ ΤΟ «ΤΕΙΧΟΣ» ΤΟΥ, ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΙΧΑΝ ΠΡΟΒΛΕΦΘΕΙ.
Ζητήθηκαν από τον κ. Δήμαρχο, οι απόψεις των δημοτικών συμβούλων του Δήμου αλλά και των τοπικών φορέων σε σχέση με όσα προτείνονται στην τελική πρόταση των μελετητών. Υποτίθεται ότι η τελική πρόταση πρέπει ν’ αποτελεί το επιστέγασμα μιας προσπάθειας που διακρίνεται από εντιμότητα, σωστές διαδικασίες και προσπάθεια, επιστημονική τεκμηρίωση και απόδειξη όσων αναφέρονται. Για τους λόγους που αναφέρονται παραπάνω, ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΔΥΝΑΤΟΝ ΝΑ ΠΡΟΒΟΥΜΕ ΣΕ ΟΠΟΙΕΣΔΗΠΟΤΕ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΕΠΙ ΤΟΥ ΤΕΛΙΚΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ ΤΩΝ ΜΕΛΕΤΗΤΩΝ, ΔΙΟΤΙ ΟΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΕΠΙ ΜΕΛΕΤΩΝ ΠΟΥ ΔΙΑΚΡΙΝΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ.
Εμείς ως πολίτες, μπορούμε να έχουμε άποψη όταν πειστούμε ότι η οποιαδήποτε πρόταση των μελετητών και των επικροτούντων διοικούντων, την οποία καταθέτουν, έχει στοιχεία και κριτήρια με σαφή αναφορά σε γενικά παραδεκτές μεθόδους που συνάδουν με τις επιστήμες της Πολεοδομίας και της Χωροταξίας.
Στην προκειμένη περίπτωση και για καίρια σημεία της τελικής πρότασης, κάτι τέτοιο δε συνέβη, οπότε είναι αδύνατον να δώσουμε ένα σύνολο προτάσεων και θέσεων επί αυτής.
Η άποψη του συνδυασμού της Δημοτικής Αναγέννησης του Δήμου Επανομής, είναι ξεκάθαρη: οι διαδικασίες για το ΓΠΣ πρέπει να ανασταλούν για ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟ χρονικό διάστημα και όλοι οι εμπλεκόμενοι να δεσμευθούν σε τήρηση συγκεκριμένων συμμετοχικών διαδικασιών ώστε ο κάθε πολίτης να ενημερωθεί σωστά, να υπάρξει εκ του μηδενός ένας έντιμος διάλογος για την ανάπτυξη που μας ανήκει και επιθυμούμε και ταυτόχρονα να γίνει πολύ καλύτερη τεκμηρίωση των προτάσεων από την πλευρά των μελετητών.
Γρηγόρης Παραδείσης
