Με τον νόμο 3852 (ΦΕΚ Α 87/7-6-2010) τέθηκε σε εφαρμογή το πρόγραμμα «Καλλικράτης», το οποίο, σύμφωνα με τους συντάκτες του νομοσχεδίου, προσπαθεί να επιτύχει αφενός την διοικητική, την οικονομική, την πολιτική και την ηθική επαναθεμελίωση της τοπικής αυτοδιοίκησης, αφετέρου δε την ριζική αλλαγή του κεντρικού κράτους αναδεικνύοντας τον επιτελικό, τον συντονιστικό και τον ελεγκτικό χαρακτήρα του. Οι επιχειρούμενες αλλαγές δεν αφορούν μόνο μια βαθμίδα ή μια κατηγορία φορέων αυτοδιοίκησης, αλλά διαπερνούν το σύνολο της διοίκησης και της αυτοδιοίκησης. Για να επιτευχθούν οι στόχοι του προγράμματος υιοθετείται μια νέα αντίληψη που εστιάζεται όχι μόνο στην αποκέντρωση αρμοδιοτήτων, αλλά και στην αποκέντρωση πόρων και προσωπικού καθώς και στην αποκέντρωση λογοδοσίας και ευθύνης. Η νέα αρχιτεκτονική για την τοπική αυτοδιοίκηση στοχεύει, στην εξοικονόμηση πόρων με τον δραστικό περιορισμό των ΟΤΑ και των Νομικών τους Προσώπων, στην μείωση των λειτουργικών τους δαπανών και της σπατάλης μέσα από την δημιουργία οικονομιών κλίμακας σε οικονομικούς και ανθρώπινους πόρους, στην αντιμετώπιση προβλημάτων επικάλυψης αρμοδιοτήτων και αντιφατικών – αντικρουόμενων αποφάσεων, στην αναπτυξιακή προοπτική- μέσα από την λειτουργική αυτονομία των νέων ΟΤΑ- αξιοποιώντας τα τοπικά και περιφερειακά συγκριτικά πλεονεκτήματα, στην ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής, στην αξιοποίηση του αυτοδιοικητικού δυναμικού για την αποτελεσματική διευθέτηση των τοπικών υποθέσεων και την εξυπηρέτηση του πολίτη. Στο νέο μοντέλο για την τοπική αυτοδιοίκηση οι νέοι οργανισμοί ΟΤΑ α’ (Δήμοι) και β’ (Περιφέρειες) βαθμού πλέον δεν θα έχουν σχέσεις ελέγχου και ιεραρχίας, αλλά συνεργασίας και συναλληλίας, δηλαδή οι νέοι δήμοι δεν θα έχουν ιεραρχική προς τα πάνω σχέση με τις υπό δημιουργία περιφέρειες, όπως μέχρι σήμερα συνέβαινε τόσο με τις Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις, όσο και την Περιφερειακή Διοίκηση, αλλά οριζόντιες.
Το Κράτος για να ελέγχει τους νέους ΟΤΑ, χωρίς ωστόσο να θίγει την διοικητική και οικονομική τους αυτοτέλεια, προβαίνει στην σύσταση επτά Αποκεντρωμένων Μονάδων Διοίκησης. Στην έδρα της κάθε αποκεντρωμένης διοίκησης ιδρύεται αυτοτελής υπηρεσία εποπτείας ΟΤΑ με διοικητική υπαγωγή απευθείας στον Υπουργό Εσωτερικών και με προϊστάμενο τον Ελεγκτή Νομιμότητας. Η εν λόγω υπηρεσία θα είναι αρμόδια για τον έλεγχο νομιμότητας των πράξεων των ΟΤΑ και για τον πειθαρχικό έλεγχο των αιρετών. Πλέον της παραπάνω διαδικασίας ελέγχου επεκτείνεται ο έλεγχος των δαπανών και των λογαριασμών των δήμων, των ΝΠ τους και των επιχειρήσεων τους, στον προληπτικό και στον κατασταλτικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Στην αρμοδιότητα επίσης του επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, που είναι υπεύθυνος για τον προληπτικό έλεγχο των δαπανών του δήμου, εντάσσεται και η παρακολούθηση της κανονικής είσπραξης των εσόδων των ΟΤΑ και των ΝΠ τους και η άσκηση έλεγχου για την είσπραξη των νομίμως βεβαιωθέντων χρεών, οφειλών και προστίμων σε βάρος τρίτων.
Προκειμένου, να ενισχυθεί η συλλογικότητα στην λήψη αποφάσεων και η αποτελεσματικότητα με την τεχνοκρατική αντιμετώπιση των θεμάτων, αλλά και να περιορισθούν φαινόμενα αδιαφάνειας οι ΟΤΑ α’ βαθμού (Δήμοι) θα διοικούνται από το Δημοτικό Συμβούλιο, την Οικονομική Επιτροπή, την Επιτροπή Ποιότητας Ζωής, την Εκτελεστική Επιτροπή και τον Δήμαρχο. Επιπρόσθετα για να επιτευχθεί, η συμμετοχή των πολιτών στην διαβούλευση, πριν την λήψη των αποφάσεων, η διαφανής άσκηση της εξουσίας, αλλά και η υποχρεωτική λογοδοσία όποιου ασκεί δημόσια εξουσία, θεσπίζεται η υποχρεωτική συγκρότηση Δημοτικής Επιτροπής Διαβούλευσης και ο ορισμός Συμπαραστάτη Δημότη και Επιχείρησης.
Στο πλαίσιο της αποκέντρωσης της διοίκησης, από 1-1-2011 στους νέους οργανισμούς ΟΤΑ α’ βαθμού (δήμοι) θα μεταφερθούν περίπου 90 αρμοδιότητες σε κρίσιμους για την τοπική ανάπτυξη και την εξυπηρέτηση του πολίτη, τομείς όπως Περιβάλλον, Ποιότητα Ζωής και Εύρυθμης Λειτουργίας των Πόλεων, Κοινωνική Προστασία και Αλληλεγγύη, Παιδεία, Πολιτισμός και Αθλητισμός, Αγροτική Ανάπτυξη – Κτηνοτροφία – Αλιεία.
Σημαντικής σημασίας για την αποτελεσματική άσκηση των νέων αυτοδιοικητικών αρμοδιοτήτων που προβλέπονται στο πρόγραμμα Καλλικράτης είναι η διασφάλιση των αναγκαίων οικονομικών πόρων. Στο πλαίσιο αυτό, προβλέπεται η εκ των προτέρων ακριβής κοστολόγηση των μεταφερόμενων αρμοδιοτήτων, ενώ αναδιαμορφώνεται το «καλάθι» των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων (Κ.Α.Π), στο οποίο πλέον θα καταλήγει, το 20% του Φόρου Εισοδήματος (ΦΕ) φυσικών και νομικών προσώπων, το 12% των συνολικών ετήσιων εισπράξεων ΦΠΑ και το 50% του φόρου ακίνητης περιουσίας(ΦΑΠ).
Σύμφωνα με τα καθοριζόμενα στο νόμο θα πρέπει μέχρι το α’ εξάμηνο του 2011 να έχει ολοκληρωθεί, η έκδοση των Προεδρικών Διαταγμάτων Υπουργικών Αποφάσεων και Εγκυκλίων για τον «Καλλικράτη», η σύνταξη των οργανισμών στις περιφέρειες και η επιμόρφωση των εργαζομένων, η μεταφορά των περίπου 90 από τις πρόσθετες 200 αρμοδιότητες που θα μεταφερθούν συνολικά στους δήμους, οι μετατάξεις του προσωπικού, η απογραφή των οικονομικών και των υποδομών στέγασης, η συγχώνευση των ΝΠ και των επιχειρήσεων των δήμων, οι οργανισμοί εσωτερικής υπηρεσίας των νέων δήμων.
Με το πρόγραμμα «Καλλικράτης» ουσιαστικά επιχειρείται μια «ομοσπονδοποίηση» της χώρας, μέσω της δημιουργίας ισχυρών οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης και της μεταφοράς αρμοδιοτήτων στην περιφέρεια. Το μεγάλο στοίχημα για τον «Καλλικράτη» ξεκίνησε αμέσως μετά την ψήφισή του καθόσον οι νέες διαδικασίες, το πλήθος των υπουργικών αποφάσεων, οι αρμοδιότητες που μεταφέρει στους ΟΤΑ, το προσωπικό που θα απαιτηθεί να στελεχώσει τις νέες υπηρεσίες, οι οικονομικοί πόροι που θα απαιτηθούν για την χρηματοδότηση, δημιουργούν νέα δεδομένα και απαιτούν σωστή προετοιμασία από όλους τους φορείς αλλά και εμπειρία-τεχνογνωσία στην εφαρμογή σύγχρονων εργαλείων διοίκησης από το στελεχιακό δυναμικό των νέων δημοτικών αρχών.
Απαιτείται ιδιαίτερα εργώδης προσπάθεια από τις νέες δημοτικές αρχές που θα αναλάβουν τα καθήκοντά τους την 1-1-2011 προκειμένου, να καταφέρουν να προβούν: στην λειτουργική ενοποίηση των υπηρεσιών των δήμων που συνενώνονται και στην συγχώνευση των ΝΠ τους, στην έγκαιρη σύνταξη των Οργανισμών Εσωτερικής Υπηρεσίας των νέων Δήμων, στην συγκρότηση των νέων οργανισμών και των υπηρεσιακών μονάδων, στην ολοκλήρωση της απογραφής των οικονομικών στοιχείων (περιουσιακά στοιχεία, υποχρεώσεις, απαιτήσεις, χρηματικά διαθέσιμα), στην διασφάλιση της συνέχισης παροχής υπηρεσιών προς τους πολίτες παρά τα πιθανά προβλήματα της λειτουργικής ενοποίησης που θα προκύψουν, στην εξασφάλιση της χρηματοδότησης του ενοποιημένου δήμου με την έγκαιρη σύνταξη του προϋπολογισμού του 2011 εντός του πρώτου τριμήνου, στην έγκαιρη ολοκλήρωση του νέου 5ετούς επιχειρησιακού προγράμματος, στην αποτύπωση των αναγκών του νέου δήμου σε επιστημονικό και λοιπό προσωπικό για την στελέχωση των υπηρεσιών του. Ιδιαίτερα την παρούσα χρονική περίοδο που η ύφεση βαθαίνει και τα έσοδα του δημοσίου συρρικνώνονται, απαιτείται η συνειδητοποίηση και η πληρέστερη προετοιμασία από όλους για την αντιμετώπιση της κατάστασης που ενδεχομένως να δημιουργηθεί με την έλλειψη επαρκούς χρηματοδότησης, για την κάλυψη του λειτουργικού κατ’ αρχήν αλλά και του κόστους που θα προκύψει από την ενοποίηση των δήμων και της μεταφοράς επιπλέον αρμοδιοτήτων.
Είναι λοιπόν επιτακτική, κατά την άποψή μου, η κατά το δυνατόν πληρέστερη ενημέρωση όλων των εμπλεκόμενων φορέων στο πρόγραμμα Καλλικράτης και ειδικότερα, του στελεχιακού δυναμικού των ΟΤΑ πρώτου βαθμού στα αντικείμενα αρμοδιότητάς των, καθώς επίσης και των υποψήφιων δημάρχων και δημοτικών συμβούλων. Επίσης είναι πολύ σημαντικό, για την επιτυχή εφαρμογή των νέων διατάξεων της διοικητικής μεταρρύθμισης, όπως οι απερχόμενες δημοτικές αρχές συμβάλλουν στην παραπάνω προσπάθεια, μέσα από την θετική αντιμετώπιση των νέων διατάξεων και κυρίως την παροχή οδηγιών-εντολών στις αρμόδιες υπηρεσίες των υπό συνένωση δήμων για την συλλογή-επεξεργασία των στοιχείων που θα απαιτηθούν με την έναρξη της θητείας των νέων δημοτικών αρχών.
Ίσως η δημιουργία ενός μνημονίου, από πλευράς απερχόμενης δημοτικής αρχής σε συνεργασία με τις αρμόδιες υπηρεσίες του κάθε δήμου, στο οποίο θα αναλύονται κατά τομέα (πχ Περιβάλλον, Ποιότητα Ζωής, Οικονομική κατάσταση, κλπ) τα θέματα που βρίσκονται σε εξέλιξη, τα τυχόν προβλήματα και οι προσπάθειες που αναλήφθησαν για την επίλυσή τους, η πορεία των έργων και τυχόν θεμάτων που χρήζουν ενημέρωσης και άμεσης εμπλοκής της νέας δημοτικής αρχής, οι οικονομικοί πόροι που θα απαιτηθούν τουλάχιστον για το α’ εξάμηνο του νέου έτους και η καταγραφή των ληξιπρόθεσμων οφειλών, να συμβάλλει στην κατά το δυνατόν ομαλότερη προσαρμογή στις νέες απαιτήσεις και στην ταχύτερη αξιοποίηση των πλεονεκτημάτων που δημιουργούνται μέσα από την εφαρμογή του Καλλικράτη.
Νικόλαος Κοκκάρης
Οικονομολόγος
Αξκός ε.α Οικονομικού Σώματος Ε.Δ
Υποψήφιος Δημοτικός Σύμβουλος Συνδυασμού «Νέα Αυτοδιοίκηση» για τον Δήμο Θερμαϊκού
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου